Consistent onderzoek is essentieel

Als je op een zonnige voorjaarsdag naar de Waddenzee kijkt, zou je je kunnen afvragen waarom de haringen altijd zo op tijd lijken te komen. Dit komt niet alleen door de aantrekkingskracht van de Waddenzee, maar ook door de invloed van klimaatverandering. Het Koninklijk Nederlands Instituut voor Onderzoek der Zee (NIOZ) heeft recentelijk ontdekt dat jonge haringen door de stijgende temperaturen steeds vroeger de Waddenzee opzwemmen. Deze ontdekking is te danken aan zestig jaar onafgebroken en uiterst precieze metingen.

NIOZ-metingen

Sinds 1960 voert NIOZ metingen uit in het Marsdiep, het water tussen Den Helder en Texel, met behulp van een speciaal ontworpen fuik. Door elk voorjaar en najaar met dezelfde fuik op dezelfde plek te vissen, hebben wetenschappers een unieke dataset opgebouwd. Deze consistentie maakt het mogelijk om subtiele veranderingen in de migratietijden van haringen waar te nemen. En wat blijkt? Sinds 1982 is de piek van jonge haringen die de Waddenzee binnenzwemmen gemiddeld twee weken eerder dan voorheen.

Haringen Waddenzee

Waarom is dit belangrijk? De migratie van haringen is cruciaal voor het ecosysteem van de Waddenzee. De jonge haringen brengen voedingsstoffen en spelen een rol in de voedselketen. Wanneer deze haringen eerder komen, kan dit invloed hebben op andere diersoorten die afhankelijk zijn van deze visjes. De gevolgen van deze verschuiving kunnen complex zijn en het hele mariene ecosysteem beïnvloeden. Mark Rademaker, een van de onderzoekers, legt uit dat het bijhouden van zulke kleine veranderingen in de tijdschema’s van de haringen geen sinecure is. “Een school haringen kan op een dag uit tien vissen bestaan en de volgende dag uit tienduizend. Als je slechts af en toe metingen doet, kun je een compleet verkeerd beeld krijgen van de werkelijke situatie,” zegt hij. Daarom was het extreem belangrijk om consistent te meten op dezelfde plek, dag in dag uit.

De NIOZ-fuik

Het onderzoek met de ‘NIOZ-fuik’ is wereldwijd uniek. Veel andere onderzoeksprogramma’s meten slechts sporadisch of op verschillende locaties, wat kan leiden tot onnauwkeurige conclusies. Door de continue bemonstering kon het NIOZ een duidelijk patroon vaststellen: de haringen zijn steeds eerder in de Waddenzee. Dit benadrukt het belang van langdurig en gedetailleerd onderzoek. Rademaker heeft zijn bevindingen gepresenteerd in zijn proefschrift aan de Wageningen Universiteit. Naast de haringstudie behandelt hij ook andere langdurige onderzoeksprojecten, zoals die van bodemdieren in de Waddenzee en diepzee-inktvissen rond de Azoren. Hij wijst erop dat het niet genoeg is om alleen naar statistieken te kijken. Het combineren van data met veldexperimenten en theoretische inzichten is cruciaal voor het begrijpen van de complexe interacties in de natuur.

Klimaatverandering?

Kortom, de ontdekking van de voortijdige komst van haringen is een duidelijke aanwijzing van de impact van klimaatverandering op ons ecosysteem. Het benadrukt ook de noodzaak van consistent, lange-termijn-onderzoek om deze veranderingen op te merken en te begrijpen. Terwijl we verder navigeren door de uitdagingen van klimaatverandering, blijft het monitoren van dergelijke veranderingen essentieel voor het behoud van onze natuurlijke omgeving.

Johan K. Nooitgedagt,
voorzitter Nederlandse Vissersbond